Kunstmatige intelligentie is nu een alomtegenwoordige, zij het vaak onzichtbare, auteur. Van marketingteksten tot essays van studenten en zelfs gepubliceerde artikelen: door AI gegenereerde tekst overspoelt het digitale landschap. Maar deze proliferatie gaat niet alleen over volume; het gaat over een duidelijke kwaliteit van het schrijven, een subtiele vlakheid die velen verontrustend vinden. Het kernprobleem is niet dat AI geen grammaticaal correcte zinnen kan produceren. Het is dat die zinnen de structuur van de menselijke ervaring missen en vaak vreemd steriel of overdreven gepolijst klinken.
De griezelige vallei van tekst
Het griezelige gevoel komt voort uit de manier waarop AI momenteel werkt. Deze systemen begrijpen niet wat ze schrijven, ze voorspellen wat mensen zouden schrijven op basis van statistische patronen die ze uit enorme datasets hebben geleerd. Dit leidt tot een merkwaardig effect: AI-schrijven heeft de neiging risico’s te vermijden en te kiezen voor veilige, conventionele formuleringen. Het kan stijl nabootsen, maar worstelt met echte nuance, emotionele diepgang of eigenzinnige stem. Dit is de reden waarom het proza vaak…plat aanvoelt.
Dit is geen nieuw fenomeen. Zelfs de eerste pogingen tot machinaal gegenereerde tekst vertoonden vergelijkbare tekortkomingen: een overdreven vertrouwen in clichés, onhandige formuleringen en een algemeen gebrek aan ‘menselijke aanraking’. Naarmate AI-modellen verbeteren, worden deze problemen subtieler, maar ze zijn niet helemaal verdwenen. De veelbetekenende signalen zijn onder meer een zenuwslopende afhankelijkheid van woordenschat op thesaurusniveau in ongepaste contexten (zoals het gebruik van ‘tapijten’ om een tapijt te beschrijven), en een neiging om voorspelbare zinsstructuren te volgen.
De omvang van het probleem
Het probleem is niet alleen theoretisch. Uit een recent onderzoek is gebleken dat tot 25% van de professionele schrijvers toegeeft AI-tools in hun werk te gebruiken. Voorbeelden van door AI gegenereerde inhoud die in grote publicaties terechtkomt (Business Insider, Wired, The Chicago Sun-Times) zijn al gedocumenteerd, maar experts zijn van mening dat nog veel meer gevallen onopgemerkt blijven.
De trend reikt verder dan professioneel schrijven. Socialemediaplatforms zoals Instagram integreren nu AI-aangedreven commentaarsystemen, waardoor gebruikers hun interacties kunnen uitbesteden aan algoritmen. Zelfs e-mailclients bieden AI-gestuurde ‘vertaaltools’ die gebruikersberichten herschrijven in meer gepolijste, maar vaak onpersoonlijke versies. Het resultaat is een subtiele erosie van authentieke expressie.
De toekomst van schrijven
Naarmate AI-modellen zich blijven ontwikkelen, zal de grens tussen menselijk en machinaal auteurschap verder vervagen. De vraag is niet of AI schrijvers volledig zal vervangen, maar of juist de stijl van AI de dominante vorm van schriftelijke communicatie zal worden. Dit werpt een diepere vraag op: wat gebeurt er als originaliteit, het nemen van risico’s en menselijke imperfectie systematisch uit ons collectieve discours worden gefilterd?
Uiteindelijk onderstreept de opkomst van algoritmisch proza een fundamentele spanning. Hoewel AI taal kan nabootsen, kan het niet de geleefde ervaring repliceren die het schrijven betekenis geeft. De steriele perfectie van machinaal gegenereerde tekst kan efficiënt zijn, maar gaat ten koste van de authenticiteit en emotionele resonantie.
